BẢO VẬT QUỐC GIA (6): LINGA - YONI GỖ NHƠN THÀNH-CẦN THƠ

 Đây là hiện vật đầu tiên và duy nhất được tìm thấy trong Văn hóa Óc Eo ở Nam Bộ nói riêng, khu vực Đông Nam Á nói chung. Hiện vật có giá trị đặt biệt, rất độc đáo với chất liệu bằng gỗ cùng kiểu dáng khác biệt so với nguyên mẫu - một đại diện cho tính ngẫu hứng, biến tấu, bản địa hóa sâu sắc trên nền tảng giao lưu văn hóa ngoại nhập của một cộng đồng cư trú, sinh tụ trên vùng đồng trũng nằm sâu trong nội địa thuộc văn hóa Óc Eo. Linga-Yoni có niên đại thế kỷ thứ V, dài 140cm, rộng 38 - 40cm, dày 8,5 - 16cm; được chế tác từ một khối gỗ, thể hiện rõ hai phần: thân và vòi; dạng hình chữ nhật, khối nổi linga (biểu hiện tính nam của thần Shiva) ở trung tâm được tạo tác trong tư thế nằm trọn trong lòng yoni (biểu hiện tính nữ của thần Shiva) với dáng thuôn dài, một đầu nhọn hướng về phía đầu vòi cực kỳ sống động, thể hiện đặc tính sinh sôi nảy nở mãnh liệt trong tín ngưỡng phồn thực của người xưa (1).

 Ngoài hình thức nhân dạng, Linga là một biếu tượng được thờ cúng phổ biến của thần Siva. Trên thực tế các Linga, đặc biệt là các Achalalinga lớn bằng đá thường đi liền với Yoni. Ngoài việc thể hiện ý nghĩa của sự kết hợp giữa năng lực sáng tạo và sức mạnh sinh sối nữ tính, Yoni còn là bộ phận quan trọng mà chức năng thực tế của nó là làm bệ đỡ cho Linga và thứ hai là hứng nước thiêng trong khi thực hiện các nghi lễ Hindu đối với Linga. Dần dần, Yoni trở thành một bộ phận không thể thiếu và có ý nghĩa tôn giáo hơn là chức năng cụ thể (2).

Hiện vật được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là bảo vật quốc gia ngày 15 tháng 01 năm 2020 và hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng thành phố Cần Thơ./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

(1) https://baotangtpcantho.cantho.gov.vn/article/linga-yoni-go-nhon-thanh-nien-dai-the-ky-v/996.htm

(2) Lê Thị Liên (2005), Nghệ thuật Phật giáo và Hindu giáo ở đồng bằng Sông Cửu Long trước thế kỷ X, Nxb Thế giới, tr.94.