BẢO VẬT QUỐC GIA (9): BÌNH GỐM NHƠN THÀNH-CẦN THƠ

 Bình gốm Nhơn Thành là hiện vật có giá trị đặc biệt vừa thể hiện được sự hội tụ, kết tinh đỉnh cao của kỹ thuật thủ công chế tác gốm cùng tư duy thẩm mỹ độc đáo có sự kết hợp từ sự giao thoa văn hóa, tôn giáo ngoại nhập (Ấn Độ) với văn hóa bản địa của cư dân Óc Eo vào giữa thế kỷ I, vừa phản ánh được nét đặc trưng riêng của giai đoạn Văn hóa Óc Eo phát triển ở thế kỷ V- giai đoạn xuất hiện một loại hình gốm cao cấp, chỉ được sử dụng cho những hoạt động gắn với tính chất lễ nghi tôn giáo của cộng đồng cư dân cổ vùng đồng bằng sông Cửu Long thời bấy giờ.

 Bình gốm Nhơn Thành được cấu tạo từ chất liệu đất sét mịn, cứng chắc; xương gốm màu xám nhạt, áo gốm màu vàng nhạt; thân hình cầu; cổ thắt thấp; vành miệng bẻ lật; vai nở rộng, một bên gắn vòi xiên thẳng lên trên, trang trí gờ nhẫn ở đầu vòi; đáy tròn hẹp; đế thấp dạng vành khăn.(1)

Bình nước thiêng là một loại bình có hình dáng rất đặc trưng và có số lượng ít trong các di tích thuộc văn hóa Óc Eo, được làm bằng chất liệu gốm mịn màu xám trắng, hồng, đỏ hồng, vàng nhạt và nâu sậm ( loại 1). Trên cơ sở so sánh những mảnh bình cùng loại tượng tự với nguyên bản trên cánh tay trái tượng đá, có thể xác định bình có cấu tạo gồm 3 phần: miệng có vành chắn, cổ và thân.

Theo Lê Thị Liên, hình tượng các thần ( cả Nagaraja, Shiva, Indra và Maitreya) cầm bình nước trong tay khá phổ biến trong nghệ thuật điêu khắc Mathura, dưới triều Kushana ( thế kỷ II-IV. Những chiếc bình này thường được gọi là kamandalu hay kundika, dùng để đựng nước vũ trụ hoặc nước thánh. Trong tay của một điệu khắc đồng thể hiện Bồ tát Avalokitesvara có cầm chiwwcs bình có vòi vẩy, cổ cao, nhỏ. Khi xuất hiện trên các điêu khắc thường ở trong tay các vị thần, nó là biểu tượng của nước thánh, nguồn nước vũ trụ (Lê Thị Liên, 2005: 824). (2)

Hiện vật được Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận là bảo vật quốc gia ngày 24 tháng 12 năm 2018 và hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng thành phố Cần Thơ./.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. https://baotangtpcantho.cantho.gov.vn/article/binh-gom-nhon-thanh-nien-dai-the-ky-v-nhon-thanh-ceramic-vase-date-5th-century/994.htm
2. Bùi Chí Hoàng, Khảo cổ học Nam Bộ thời Sơ sử, Nxb Khoa học xã hội, tr.531